Wat is stress en welke soorten stress bestaan er?
Over stress valt veel te vertellen, maar ik zal het hier kort en concreet houden. Enkel hetgeen super belangrijk is voor het welzijn van je hond zal ik hier omschrijven zodat je inzicht krijgt en juist kan handelen.
Stress is een algemeen woord voor het ervaren van een gevoel door een externe gebeurtenis, waarop het nodig is om te reageren om te kunnen overleven. Het is een verzamelnaam voor verschillende emoties zoals frustratie, angst, plezier, …
Gevolgen van stress bij een hond zijn zowel fysiek, emotioneel als gedragsmatig.
Je hebt enerzijds acute stress: de hartslag neemt toe, snellere ademhaling, extra toevoer van hormonen, minder tot geen hongergevoel.
En anderzijds chronische stress: alle punten van acute stress + een onderdrukt immuunsysteem, minder of net meer slapen (om te proberen te herstellen), veranderend gedrag en gedragsproblemen.
Ken jij de drempel van opwinding ?
Er bestaat zoiets als ‘een drempel van opwinding’ of soms wordt dit ook wel een ‘prikkelgrens’ genoemd.
Die drempel bepaalt hoe het zit met het stressniveau van de hond. Wanneer de hond onder de drempel van opwinding zit is het parasympatisch systeem in werking. Dat betekent dat er ‘rust’ heerst. Wanneer er stress optreedt, begint het sympatisch systeem in werking te treden en gebeuren de hierboven genoemde zaken. Het is belangrijk om dit te begrijpen zodat jij leert observeren waar je hond zich op elk moment bevindt, namelijk boven of onder de drempel van opwinding. Als je je daarvan bewust bent kan je inschatten hoe je moet omgaan met stress-situaties.
Hieronder vind je een schematische voorstelling van de drempel van opwinding.
Acute stress
Acute stress is in principe geen gedragsprobleem maar een natuurlijke manier van omgaan met de omgeving. Het is zeker mogelijk om bepaalde situaties te vermijden zodat acute stress niet hoeft op te treden. Zorgen voor veiligheid en voorspelbaarheid is de basis voor jouw hond om rust te kunnen ervaren.
Het is voor je hond heel belangrijk als hij stress ervaart dat hij nadien een ‘rustpauze’ heeft om te recupereren van de opgelopen stress. Zo ‘maakt hij zichzelf klaar’ om een eventuele nieuwe stressprikkel aan te kunnen.
Chronische stress
Stress wordt problematisch wanneer de stress signalen teveel worden en elkaar te snel opvolgen. Dan is er sprake van chronische stress.
Als de hond voortdurend de situaties als stress ervaart en de ‘rustpauzes’ worden steeds kleiner of onbestaand dan kan de hond niet meer recupereren. Er komt telkens een volgende en nog een volgende stressfactor en het probleem is dat de stressberg steeds groter wordt.
De lengte en intensiteit van de stressfactoren worden heviger en zorgen voor een enorme impact op het welzijn van je dier. Je hond kan niet meer herstellen van het vorige stressmoment want er is alweer een nieuwe ervaring van stress. Dat zijn de momenten waarop we zien dat gedragsproblemen ontstaan. De dieren krijgen hun stress niet meer verwerkt en ze worden door verschillende stimuli in hun omgeving als het ware constant geduwd boven hun drempel van opwinding.
Welk gevaar schuilt in chronische stress?
Wanneer een hond een stressfactor als onvoorspelbaar ervaart, wordt die factor 100 keer zo bedreigend als ervoor wanneer er sprake is van chronische stress. Dat betekent dat je hond constant angst ervaart en op de toppen van de tenen loopt met de vraag ‘ben ik nog veilig, want je weet maar nooit…’
Bij acute stress helpt hun natuurlijk afweermechanisme om tussen 2 stress situaties weer op hun plooi te komen maar bij chronische stress kan slechts 1 oplossing écht helpen. Dat is een totaal stressreductieprogramma waarbij een ervaren professionele gedragstherapeut een stappenplan op maat zal maken. Dit heeft als doel om eerst en vooral de opgehoopte stress bij je hond te reduceren om in latere instantie te kunnen verder werken, wanneer de hond wèl in staat is om vanuit rust nieuwe dingen te leren.
Zoals je zag in het eerste schema hierboven, kan een hond pas dingen leren vanuit rusttoestand. Dat is ook de reden waarom je hond niet luistert naar je als je hem probeert te wijzen op zijn gedrag. Hij is niet in staat om te luisteren en al zeker niet in staat om zaken te leren.
Wist je dat dit ook de reden is waarom sommige honden soms tijdelijk niet mogen wandelen? Dit is geen straf voor de hond, maar een groot geschenk. De hond blijft tijdelijk in een prikkelvrije of prikkelarme omgeving en kan op die manier zichzelf volledig herstellen.
Nog even dit: gedragsmedicatie wordt pas ingezet wanneer de hond zelf niet meer in staat is om zijn stressniveau naar beneden te krijgen en het aangepast programma niet baat.
Ik hoop dat je met deze blog wat meer inzicht kreeg in het hoe en waarom dieren soms reageren zoals ze doen en hoe je hiermee kan omgaan. Heb je hierover vragen of denk je dat jouw hond lijdt aan chronische stress, dan kijk je best voor professionele hulp want deze vorm van stress is niet alleen nefast voor het mentaal welzijn maar brengt op termijn ook fysieke klachten met zich mee.
Oplossingen aanreiken voor gedragsproblemen en ongewenst gedrag.
De taal en het gedrag van je dieren begrijpen en streven naar een diepe verbinding.
Ann Suvée – Gecertificeerd Dierengedragstherapeute
